Keşan Belediye Başkan Yardımcısı Ali Ünal, Keşan Belediyesi Jeoloji Mühendisi Oya Saçar ve Keşan Belediyesi İnşaat Mühendisi D. Onur Meşe, 20 Şubat 2023 Pazartesi günü yaptıkları ortak açıklamada, depreme dayanıklılık testinin nasıl yaptırılabileceği konusunda bilgilendirdi.
6 Şubat 2023 Pazartesi günü Kahramanmaraş merkezli meydana gelen ve 10 ilin etkilendiği 7,7 ve 7,6 şiddetindeki depremlerin ardından vatandaşların kendilerine deprem dayanıklılık testini nasıl yaptırabilecekleri konusunda talepte bulunduklarını ifade eden Ünal, Saçar ve Meşe, deprem dayanıklılık testi yapan lisanslı kuruluşların bilgilerine T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın https://altyapi.csb.gov.tr/riskli-yapi-tespiti-ile-ilgili-kuruluslar internet sitesi adresinden ulaşabileceğini kaydetti.
OTURDUĞUM EV DEPREME DAYANIKLI MI?
Depremin Türkiye’nin en önemli gerçekleri arasında yer aldığına dikkat çeken Ali Ünal, Oya Saçar ve D. Onur Meşe, “Depremlerin yaşanmasını engellemek elbette mümkün değil, fakat gerekli önlemleri alarak deprem nedeniyle yaşanabilecek maddi ve manevi kayıpların, hasarların önüne geçebilmek mümkün. Diğer bir deyişle deprem öncesinde, esnasında ve sonrasında yapılması gerekenleri uygulamak hayati öneme sahip olabilir. Ne gibi tedbirler almak gerekiyor diye düşünürken oturduğunuz evin depreme karşı güvenli olup olmadığı konusunda endişe duyuyor olabilirsiniz. Deprem öncesinde alınması gereken önlemlerden biri de bina deprem testi yaptırarak olası bir felakete karşı kendini korumaktır. ‘Oturduğum ev depreme dayanıklı mı?’, ‘Depreme dayanıklı bina nasıl olur?’ gibi vatandaşımızın aklını kurcalayan sorular var. Söz konusu doğal afetler olduğunda herkesin aklına öncelikle güvenlik geliyor. Bu nedenle ‘Depreme dayanıklı bina nasıl olur?’ ya da ‘30 yıllık bina depreme dayanır mı?’ gibi sorulara yanıt aramanız ve bu doğrultuda taşınma, bina güçlendirme gibi uygulamalar için planlama yapmanız gayet normal. Fakat ne yazık ki uzmanların yapacağı incelemeler olmadan bu gibi sorulara sağlıklı bir yanıt vermek mümkün değil. Dolayısıyla binanızın güvenliği ile ilgili herhangi bir şüpheniz varsa depreme dayanıklılık testi yaptırmanızı öneririz.” dedi.
DEPREME DAYANIKLILIK TESTİNİ ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANLIĞI’NDAN LİSANSLI KURULUŞLAR YAPABİLMEKTEDİR
Ünal, Saçar ve Meşe, açıklamasının devamında şu ifadelere yer verdi: “Söz konusu testleri ise T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından lisanslı kuruluşlar yapabilmektedir. Bu testler kadar net bilgi vermese de binadaki bazı özellikler risk durumu hakkında fikir verebilir. Evin depreme dayanıklılığını sorgulama aşamasında binanın yaşı, zemin durumu, onaylanan projeye uygunluk, Kiriş ve kolon durumu, binadaki rutubet durumu incelenmesi gereken en önemli konular. Binanın yaşı; Yapının hangi deprem yönetmeliğine uygun şekilde yapıldığı konusunda bilgiyi binanın yaşı verir. Güncel yönetmelik doğrultusunda inşa edilen binaların dayanıklılık konusunda eskilere oranla daha başarılı olduğu kabul edilir. Özellikle 1999 Marmara Depremi sonrasında 2000 Yılında TS500 Betonarme Yapıların Tasarımı ve Yapım Kuralları, 2007 Yılında Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik ve son olarak 2018 Yılında Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği yürürlüğe girmiş ve yapıların daha sağlam inşa edilmesi adına önemli adımlar atılmıştır. Dolayısıyla 1999 depremi sonrasında inşa edilen binalar tercih edilebilir. Buna ek olarak, bina yaş aldıkça yapı malzemelerinin eskimesi ve görevlerini başarılı bir şekilde yerine getirmemesi de söz konusu olabilir. Tabi yapı malzemeleri güçlü, kaliteli ve dayanıklıysa; 30 yıllık olup ta genç binalardan daha güvenli yapılar da vardır. Bunu tespit etmenin yolu uzman analizine başvurmaktır ve deprem testi yaptırmaktır.”
“Keşan merkezi genel olarak kayaç zemin üzerinde olduğu için sağlam yapıdadır diyebiliriz”
Zemin durumunda yapılan değerlendirmelerde dere yatağı ya da dolgu alanlar doğal afetlere karşı daha savunmasız, sert zeminlerdeki yapıların ise daha dayanıklı olarak kabul edilebileceğini dile getiren Ali Ünal, Oya Saçar ve D. Onur Meşe, Ayrıca binanın temelinde yer altı suyu olup olmadığı da önemlidir. Bu sular motopomplarla temelden çekilip dışarı atılsalar da zeminde yeniden su birikmesi ve bu durumun temele zarar vermesi göz önünde bulundurulduğunda zemin durumunun önemi bir kez daha anlaşılır. Tabii bu noktada, yapıda kullanılan malzemelerin kalitesinin de önemli olduğunu hatırlatmakta fayda var. Beton kalitesi gibi kriterler ancak yapı laboratuvarları tarafından incelenip değerlendirilebilir. Zemin olarak Keşan’a baktığımız zaman ise Keşan merkezi genel olarak kayaç zemin üzerinde olduğu için sağlam yapıdadır diyebiliriz. Bu kayaçlar genel olarak kum taşı – kil taşı ardalanmasından oluşur. Zaman zaman silttaşları ve volkanikler de vardır. Bazı kesimler ise daha genç birim dediğimiz alüvyonlardan oluşmaktadır. Bu bölgelere Keşan’da nadir olarak rastlanmaktadır. Bu alüvyon kesimlerin taşıma gücü değeri kayaçlara göre daha düşüktür. Onaylanan projeye uygunluk; yapılar, onaylanan proje doğrultusunda inşa edilmeli ve inşa sonrasında da bu projeye sadık kalınmalıdır. Binaya sonradan kaçak kat çıkılması, asansör yapılması, tadilat sırasında kolonların kesilmesi gibi projede yer almayan uygulamaların hayata geçirilmesi ne yazık ki güvenlik sorunları doğurabilir. Eğer binanızda böyle bir durum söz konusuysa kesinlikle bir uzmana danışmanızı öneririz. Kiriş ve kolon durumu; kolon ve kirişlerdeki çatlaklar binanın dayanıklılığı hakkında bilgi verebilir. Fakat kiriş ya da kolonlarda herhangi bir çatlak yoksa bu da bina dayanıklılığının yüksek olduğu anlamına gelmeyebilir. En doğru sonucu deprem dayanıklılık testi ile öğrenilebileceğini bir kez daha hatırlatmak isteriz. Binadaki rutubet durumu; rutubet, binanın su yalıtımının iyi yapılmadığı anlamına gelebilir. Özellikle bodrum kattaki rutubet zamanla binanın taşıyıcı sistemlerine zarar verebilir.” şeklinde konuştu.
DEPREME DAYANIKLILIK TESTİ NASIL YAPILIR?
Ali Ünal, Oya Saçar ve D. Onur Meşe, sözlerini şöyle sürdürdü: “Halk arasında depreme dayanıklılık testi yani performans analizi binanın projeleri ve binadan alınacak numunelerin yapı laboratuvarlarında test edilmesinden sonra toplanan verilerin yönetmelik ve standartlara uygun bir şekilde bilgisayar destekli analiz yapılarak elde edilir. Bunun için; mevcut yapının eski mimari ve statik projeleri temin edilir. Bulunamazsa binanın yerinde rölövesi alınarak, Bilgisayar ortamına taşınır. Betonarme, Yığma, Çelik ve Ahşap Yapı Taşıyıcı elemanlarından yönetmelikte belirtilen sayıda bilgi düzeylerine bağlı olarak numuneler alınarak, Bakanlıkça onay verilmiş Yapı Laboratuvarında alınan numunelere ait testler yapılır. Betonarme taşıyıcı elemanlardaki donatıların tespiti amacıyla röntgen yada başka yöntemler ile ölçüm yapılarak mevcut yapıda kullanılan demirlerin çapları, adetleri, özellikle de etriye aralıkları bulunur. Betonarme Taşıyıcı elamanlarda sıyırma işlemi ile Demirlerdeki korozyon tespiti yapılır. Risk Analizi yapılacak yapının uygun bir yerinden muayene çukuru açılarak Temel sistemine bakılır. Yapının bulunduğu arsa içinde parsel bazında jeolojik-jeoteknik zemin etüd çalışması yapılarak, Zemin Etüd raporu hazırlanır. 3 boyutlu olarak taşıyıcı sistem modeli oluşturularak Yapıya Deprem yükleri etki ettirilir. Böylelikle Bina Deprem Performansı Belirlenmiş olur. Tüm bu değerler ve hesaplamalar ışığında yapısal elemanların hasar tespit durumlarına ait değerlerin ortalaması alınarak, Yapı Performans Analiz raporu hazırlanır.”
DEPREME DAYANIKLILIK TESTİ NASIL YAPILIR?
Açıklamanın sonunda depreme dayanıklılık testisinin nasıl yaptırılacağı konusunda bilgi veren Ünal, Saçar ve Meşe, “Halk arasında depreme dayanıklılık testi yani performans analizini T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığından lisanslı kuruluşlar yapabilmektedir. Lisanslı kuruluş bilgilerine T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın https://altyapi.csb.gov.tr/riskli-yapi-tespiti-ile-ilgili-kuruluslar uzantılı internet sitesi adresinden ulaşılabilir.”