YÜZ FELCİ (BELL PALSY)
Yüzdeki mimik kaslarını besleyen fasial sinir olarak adlandırılan sinirin felç olması halidir. Yüz felcine neden olan fasial sinir göz ve ağız etrafı kasları, tükürük bezlerini beslemesinin yanı sıra dilin 2/3 ön kısmının tat duyusunu da besler. Ayrıca dış kulak yolu ve kulak kepçesini de besleyen dalları vardır. Dolayısı ile yüz felci durumunda bu sayılan bölgeler tutulabilir. Hasta kaşlarını kaldıramaz, gözlerini tam kapatamaz. Dudak kenarı hareketsizdir, dişlerini göstermesi istendiğinde simetrik hareket etmez. Tat duyusu azalabilir. Bazen kulağa vuran ağrı veya işitmede farklılaşma olabilir. Gözyaşı ve tükürük bezlerini de beslediğinden gözyaşı ve tükürük miktarında artma veya azalma şeklinde anormallikler görülebilir.
Yüz felci 2 tipte görülür:
1. Periferik fasial paralizi: Fasial sinirin kendisinde problem olduğunda görülen tablodur. Tutulum pek çok nedene bağlı olabilir. Viral hastalıklar, damarsal bozukluklar veya damar tıkanıklıkları, bazı bağışıklık sistemi hastalıkları, baş boyun tümörleri, yüz veya kafa kemiklerinde kırıklar, multiple skleroz sebeplerden bazılarıdır. Gebeliğin son dönemleri veya doğumdan sonraki erken dönemlerde de görülme sıklığının arttığı bildirilmektedir. En önemlisi hastalar yüz felci öncesi viral bir enfeksiyon geçirme, klima veya rüzgarda kalma, diş çektirme veya diş iltihabı geçirme gibi hikayeler de bildirmektedirler. Şeker hastalığının varlığı da yüz felci için risk faktörleri arasındadır. Bilinen bu sebeplere rağmen yüz felçlerinin yaklaşık %60-65’inde neden bilinmez. Bell Palsi olan hastalarda nedeni bilinmemekle beraber sinirde yangısal reaksiyon, kalınlaşma ve ödem görülmektedir. Sinirin etrafındaki kılıfta hasarlanma da olabilir. Fasial sinir yüze ulaşmadan önce bir kemik olukta ilerler, bu olukta sinirin sıkışması da söz konusu olabilir.
2. Santral Fasial Paralizi: Yüz felci beyin damar tıkanıklıkları, beyin kanamaları gibi inme ile sonuçlanan tablolarda da görülebilir. Ayrıca beyin tümörleri, beyincik tümörleri, hemangiomalar da santral fasial paralizi için risk faktörüdür. Bu tip yüz felçlerine “santral fasial paralizi” denir. Yüz felcinde tek yüz yarısında görülen felç hali yavaş başlar, 2-3 gün ile 3 hafta içinde ilerleyerek durur. Görülmeye başlanmasıyla birlikte çok dikkatli kulak-burun-boğaz muayenesinin yapılması, nöroloji tarafından olası sebeplerin dışlanması gerekir. Tedavinin ilk aşamasında kullanılan ilaç kortizondur. Kortizon kullanılarak sinirin ödemi azaltılmaya çalışılır. Herpes virüsler yüz felci oluşumunda suçlandığından bazen antiviral ilaçların da tedaviye eklenmesi söz konusu olabilmektedir. Yapılan çalışmalarda antiviral tedavinin mutlaka eklenmesi ile ilgili kesin kanıtlar bulunmamakla birlikte tercih edilebilir.
Felç gelişir gelişmez hastanın gözlerini kapatıp kapatamadığı izlenmelidir. Yüz felci olan hastalarda göz kapakları açılabilmesine rağmen kapatmak güç olabilir. Gözyaşı bezlerinden yeterli gözyaşı salgılanamaması durumunda gözler de açık kalırsa gözün en dış katmanının kuruluğuna bağlı hasar olabilmektedir. Bu hastalarda koruyucu amaçlı uyku sırasında göz kapatılması suni gözyaşı kullanılması ve göz merhemlerinin kullanılması gerekebilir. Çiğneme sırasında yanak ısırma gerçekleşirse katı gıdalar yerine sıvı ve püre gibi yarı katı gıdalarla beslenme yapılır. Hastaların pek çoğunda belirtiler hızla azalmaya başlar. Yaklaşık %90 hastada belirtiler 6 ay içinde düzelir.
Yapılabilecek tedavilerin en başında medikal tedavi ile birlikte bir haftalık akut dönem takibi sonu hızla fizik tedavi başlanması uygundur. Fizik tedavi cihazları özellikle tedavi edici ultrason ve alçak frekanslı akımlar yüz felci tedavisinde erken dönemlerden itibaren kullanılabilir. Bu cihazlarla ödemin etrafındaki ödemin azaltılması, kan dolaşımının arttırılması, sinir kılıfının onarılmasının kolaylaştırılması mümkündür. Fizik tedavi cihazlarından infrarujun da gözlerin korunarak fasial sinirin çıkış bölgesine uygulanması faydalı olabilir.
Felce uğramış yüz kaslarının elektrik uyarımı ile çalıştırılması da fizik tedavi yöntemlerinden biridir. Yüz felci hastalarında kas stimülasyonunun hastalığın başlangıç tarihinden itibaren en erken 2 hafta bitiminde yapılması önerilir. Uygulama sırasında felce uğramış kasların çalıştırılması, sağlıklı kaslara uygulama yapılmaması daha uygundur.
Eğer 3 aylık fizik tedavi sonucu düzelme sağlanmazsa cerrahi sinir gevşetme operasyonu yapılmalıdır.
